BOŞANMA TAZMİNATI TÜRLERİ VE KOŞULLARI
Boşanma sürecinde tazminat, boşanmanın bir diğer önemli konusudur. Boşanma tazminatı, bir tarafın diğer tarafa maddi bir ödeme yapmasını ifade eder. Bu ödeme, boşanma sonrasında yaşam standardını korumak için yapılabileceği gibi, boşanma sürecinde kusurlu olan taraf manevi zararı karşılamak için karşı tarafa yapabilir veya yaşanan maddi kayıpların telafi edilmesi için de yapılabilir.
Boşanma tazminatı (ayrılık tazminatı veya maddi-manevi tazminat olarak da bilinir), evliliğin sona ermesiyle birlikte mağdur olan eşin, diğer eşten maddi veya manevi olarak telafi talep etmesini ifade eder.
Tazminat, evlilik süresi boyunca mağdur olan eşin emekleri, fedakarlıkları, gelecek maddi kayıpları veya yaşam standartlarının düşmesi gibi faktörler göz önünde bulundurularak belirlenir. Mahkeme, tarafların ekonomik durumunu, gelir farkını, emeklilik veya kariyer fırsatlarını ve diğer ilgili faktörleri değerlendirerek tazminat miktarını belirler.
Boşanma tazminatı, boşanma kararı verilirken ya da boşanma sonrasında belirlenebilir. Tazminatın miktarı ve süresi, tarafların boşanma öncesi yaşam standartları, evliliğin süresi, evlilik boyunca yapılan maddi katkılar ve diğer faktörlere göre belirlenebilir.
Tazminat, bir defaya mahsus olarak ödenir ve genellikle nakit olarak veya varlıkların paylaşımı yoluyla gerçekleşir. Tazminat miktarı ve ödeme şekli, taraflar arasında yapılan anlaşmalara veya mahkeme kararına bağlı olarak değişebilir.
Boşanma tazminatı, yalnızca bazı hukuki sistemlerde mevcut olabilir ve her ülkenin, eyaletin veya bölgenin tazminatla ilgili farklı yasal düzenlemeleri bulunabilir. Bu nedenle, yerel yasalara danışmak ve hukuki uzmana başvurmak önemlidir.
Boşanma tazminatı türleri maddi ve manevi tazminat olarak iki çeşittir.
a.Maddi Tazminat
Maddi tazminat konusu MK 174.Maddesinde düzenlenmiştir. Maddi tazminat isteyen tarafın boşanma sebebi konusunda kusurunun daha az olması veya kusurunun bulunmaması gerekmektedir. Yani, kusuru ile boşanmaya neden olmayan taraftan tazminat istenmesi uygun değildir. Davacının hali hazırdaki veya beklenilen bir menfaatinin zedelenmiş olması gerekmektedir. Mahkemece, tarafların sosyal ekonomik durumlarına bakılır, kusuru durumları da dikkate alınarak uygun olan bir tazminat miktarı belirlenir. Tazminat davası boşanma davasından ayrı olarak da görülebilir. Maddi tazminat toptan veya irat şeklinde ödenebilir.
b.Manevi Tazminat
Manevi Tazminat ise MK 174/2.maddesinde açıklanmış olmakla, ‘’Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevi tazminat olarak uygun bir miktarda para ödenmesini isteyebilir.’’ Şeklinde ifade edilmiştir. Hakimin belirlediği tazminat defaten ödenebilir, irat biçiminde ödenmesine karar verilmesi mümkün değildir. Boşanma davasından ayrı olarak talep edilmesi ise mümkündür.
BOŞANMA NAFAKASI TÜRLERİ VE KOŞULLARI
Boşanma sürecinde, ekonomik olarak daha zayıf olan eşin, boşanma sonrasında maddi destek sağlaması amacıyla diğer eşe ödeme yapması gerekebilir. Bu maddi destek, boşanma nafakası olarak adlandırılır ve farklı türlerde olabilir.
Süresiz nafaka, belirli bir süreyle sınırlı olmayan sürekli bir ödeme şeklinde uygulanırken, süreli nafaka belirli bir süreyle sınırlıdır. Çocuk nafakası ise çocukların ihtiyaçlarını karşılamak için ödenen bir nafaka türüdür. Ayrıca, boşanma süreci devam ederken geçici nafaka da geçerli olabilir. Nafaka türleri, tarafların gelir durumu, yaşam standartları, çocukların varlığı ve diğer faktörlere bağlı olarak belirlenir. Her ülkenin ve yasal sistemin farklı nafaka düzenlemeleri olduğundan, boşanma nafakası konusunda yerel yasalara danışmak ve hukuki uzmana başvurmak önemlidir.
Boşanma nafakası, boşanma kararı verilirken ya da boşanma sonrasında belirlenebilir. Tarafların boşanma sonrası hayatlarının finansal durumu, çocukların yaşam standartları, iş durumları, yaşları ve diğer faktörler, nafakanın miktarını ve süresini etkileyebilir.
Nafaka türleri Medeni Kanun’da belirtilmiştir. Bunlar;
a.Tedbir Nafakası
Boşanma davası devam ederken velayeti kendisine bırakılan eş diğer taraftan nafaka talep edebilir. MK 169.maddesinde düzenlenmiştir. Eşlerin boşanma sürecinde birbirlerine olan sorumluluklarının devam etmesi nedeniyle düzenleme alanı bulmuştur. Boşanma davasının başlamasından sonuçlanmasına kadar olan sürede hakim tedbir nafakasının uygulanmasına ara karar ile hükmedebilir. Boşanma kararı kesinleşinceye kadar tedbir nafakası uygulanması devam eder, ilamsız icra takibine konu edilebilir. Hakim tarafından sosyal ve ekonomik durum, nafaka istenilen tarafın mali gücü dikkate alınarak, tedbir nafakası tutarı belirlenmektedir.
b.İştirak Nafakası
MK 182/2. Maddesinde düzenlenmiştir. Mahkemece talep olmaksızın da karar verilebilir. Çocuğun bakım masrafları velayeti verilmiş anne veya babaya ait olsa da diğer taraf da mali gücü ile orantılı olarak bu masraflara dahil olmak durumundadır. Bu durumda iştirak nafakası ödemesi söz konusu olur. Nafakayı ödemek durumunda olan eşin sosyal ve ekonomik durum araştırması yapılarak mali gücüne göre bir miktar belirlenir, Kararın kesinleşmeye başlamasıyla birlikte ödenmeye başlar ve çocuk ergin oluncaya kadar devam eder. Nafaka ödemesi beklenen taraf, çalışamayacak bir durumda veya herhangi bir geliri yoksa bu durumda iştirak nafakasına hükmedilmez.
c.Yoksulluk Nafakası
Yoksulluk nafakasını kadın veya erkek isteyebilir. Boşanma davası ile birlikte istenebileceği gibi ayrı bir dava ile istenebilir. MK 175. Maddesinde düzenlenmiştir. Hakim re’sen yoksulluk nafakasına hükmetmez, talep olması halinde yargılaması yapılır. Talep eden tarafın hiç kusurunun olmaması veya daha az kusurlu olması gerekir. Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak yoksulluk nafakası isteyebilir. Mahkemece belirlenecek nafaka miktarının ödeyecek tarafın mali gücü ile orantılı olması önemlidir. Toptan veya düzenli aralıklarla ödenebilir. MK 178.Maddesinde ise zamanaşımı belirlenmiştir. Buna göre, evliliğin boşanma sebebiyle sona ermesinden doğan dava hakları, boşanma kararının kesinleşmesinin üzerinden bir yıl geçmekle zamanaşımına uğramaktadır.
BOŞANMA NAFAKASI VE TAZMİNATI DAVA SÜRECİ
Boşanma sürecinde, evliliğin sona ermesiyle birlikte ekonomik ve sosyal konular önemli bir rol oynar. Boşanma tazminatı ve nafaka davaları, boşanma sonrası mağduriyetleri telafi etmek ve ekonomik dengenin sağlanması için önemli bir adımdır. Boşanma tazminatı, evlilik süresince emek veren ve ekonomik açıdan mağdur olan eşin, diğer eşten maddi veya manevi telafi talep etmesini ifade eder. Bu tazminat, mahkeme tarafından belirlenen faktörlere göre adil bir şekilde hesaplanır.
Nafaka davaları ise boşanma sonrasında ekonomik açıdan daha zayıf olan eşin, daha güçlü olan eşten maddi destek talep etmesiyle ilgilidir. Nafaka miktarı, tarafların gelir durumu, yaşam standartları, çocukların varlığı gibi faktörlere bağlı olarak mahkeme tarafından belirlenir. Boşanma tazminatı ve nafaka davaları, boşanma sürecinde adil bir çözüm bulunması için hukuki bir süreci gerektirebilir ve tarafların haklarını korumak amacıyla hukuki destek almak önemlidir. Boşanma davaları kamu düzenini ilgilendirdiğinden dolayı sıkı şekil kurallarına bağlıdır.
a.Görevli Mahkeme
Boşanma davası sürerken talep edilen tazminat ve nafaka taleplerine bakmakla görevli olan Mahkeme Aile Mahkemeleri’dir. Aile Mahkemesinin bulunmadığı yerlerde ise, görevli kılınmış Asliye Hukuk Mahkemeleri davaya bakmakla görevlidir.
b.Yetkili Mahkeme
Nafaka veya tazminat boşanma davası görülmeye devam ederken talep edilmişse boşanma davasına bakmakla yetkili olan Mahkeme, yetkili Mahkemedir. Ancak, boşanma davasından sonra ayrı bir dava ile talep edilmişlerse, nafaka veya tazminat alacaklısının yerleşim yerindeki Aile Mahkemesi yetkili Mahkeme olmaktadır.
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi manevi tazminat belirli aralıklarla ödenemez. İrat şeklinde ödenmesine karar verilmiş olan diğer tazminat ve nafaka türleri ise Mahkemeden sonrada talep edilerek artırım veya azaltılması istenebilir. Bu istem neticesinde, hakkaniyete göre değerlendirme yapılarak, haklı sebeplerin araştırılması yoluna gidilmektedir. Buna karşılık MK 176/5.maddesi kapsamında, ileriye yönelik ödemelerin ne miktarda yapılacağının önceden belirlenmesi mümkün kılınmıştır. Bu durumda ise, sonradan değişen koşullar için değişiklik talebinde bulunmak mümkün olmamaktadır.
TAZMİNAT VE NAFAKANIN SONA ERMESİ
Nafakanın sona ermesi, boşanma sonrasında ödemenin belirli bir süre ya da koşula bağlı olarak sona ermesini ifade eder. Nafaka ödemesi, çoğu durumda belirli bir süre boyunca devam eder ve bu süre, boşanma kararında belirtilen koşullara ve tarafların hayat şartlarına göre belirlenir. Türkiye’de boşanma davaları ile ilgili ayrıntılı bilgi için “Türkiye’de Boşanma Davası” sayfamızı ve “Boşanma Avukatı” sayfamızı inceleyebilirsiniz.
Nafakanın sona ermesi için bazı koşullar şunlardır:
- Sürenin Dolması: Nafaka ödemesi, boşanma kararında belirlenen süre boyunca devam eder. Bu sürenin dolması ile birlikte, ödeme de sona erer.
- Tarafların Tekrar Evlenmesi: Nafaka ödemesi, nafaka alan tarafın yeniden evlenmesi durumunda sona erer. Nafaka alan taraf, yeniden evlenirse, maddi destek sağlayacak yeni bir eşe sahip olduğundan, nafaka ödemesi sona erer.
- Nafaka Alan Tarafın Kendine Yeter Hale Gelmesi: Nafaka alan tarafın, kendi kendine yeter hale gelmesi durumunda, nafaka ödemesi sona erer. Bu durumda, nafaka alan taraf, iş bulduğunda ya da maddi durumunda iyileşme olduğunda, nafaka ödemesi sona erebilir.
- Nafaka Alan Tarafın Vefatı: Nafaka alan tarafın vefatı durumunda, nafaka ödemesi sona erer.
- Nafaka Ödeme Koşullarının Değişmesi: Nafaka ödeme koşulları, boşanma sonrasında değişebilir. Bu durumda, nafaka ödemesi sona erer ya da ödeme koşulları değişir.
- Kendiliğinden sonra ermesi: Taraflardan birinin ölmesi veya alacaklı tarafın yeniden evlenmesi ile söz konusu olmaktadır. Alacaklı tarafın yeniden evlenme durumu söz konusu olursa, nafaka ya da tazminat alacağı hakkı sona ermektedir. Bir hakkın kötüye kullanılması, haysiyetsiz hayat sürme gibi bazı istisnai hallerin varlığı halinde talep üzerine hakim tazminatın veya nafakasının sona ermesine karar verebilir.
Özetle, nafaka ödemesi belirli bir süre ya da koşula bağlı olarak sona erer. Bu koşullar, boşanma kararında belirtilen koşullara ve tarafların hayat şartlarına göre belirlenir. Nafakanın sona ermesi, tarafların finansal durumlarındaki değişikliklere bağlı olarak olabilir ve bu durumda tarafların avukatlarıyla görüşmeleri gerekebilir.
