İŞ HUKUKUNUN KAYNAKLARI
İş hukukunun kaynakları, iş ilişkilerini ve çalışma koşullarını düzenleyen hukuk normlarıdır. Bu kaynaklar, uluslararası sözleşmeler, anayasalar, yasalar, yönetmelikler ve mahkeme kararları gibi çeşitli belgelerden oluşmaktadır. Tanımsal olarak incelediğimizde:
- Uluslararası Sözleşmeler: İş mevzuatında uluslararası sözleşmeler büyük öneme sahiptir. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından hazırlanan ve üye ülkeler tarafından kabul edilen sözleşmeler, işçi haklarını korumak ve çalışma koşullarını düzenlemek amacıyla uluslararası standartları belirler. Uluslararası kaynaklar olarak, Uluslararası Çalışma Örgütü tarafından yapılan sözleşmeler, Birleşmiş Milletler Sözleşmeleri, Avrupa Konseyi Tarafından Kabul Edilen Sözleşmeler, Avrupa Konseyi Tarafından Kabul Edilen Sözleşmeler, Avrupa Birliği Sözleşmeleri ve Yönergeleri, İkili Anlaşmalar örnek verilebilir.
- Anayasa: Birçok ülkenin anayasaları, işçilerin temel haklarını ve çalışma koşullarını düzenleyen hükümler içerir. Anayasalar, işçilerin örgütlenme, sendikal haklar, grev hakkı gibi temel çalışma haklarını güvence altına alır. Ayrıca iş güvenliği, iş sağlığı ve insan onuruna uygun çalışma koşulları gibi konuları da kapsar.
- Kanunlar: Ülkelerin iç hukukunu düzenleyen yasalar, işçilerin ve işverenlerin haklarını ve yükümlülüklerini belirler. İş kanunları, çalışma süreleri, ücret ve yan haklar, iş sözleşmeleri, işten çıkarma, işçi sendikaları ve toplu iş sözleşmeleri gibi konuları ayrıntılı olarak düzenler. İş kanunları genellikle çalışma ilişkilerini düzenleyen en kapsamlı hukuki belgelerdir. Ulusal kaynaklar içinde başta Anayasa, İş Kanunu, Deniz İş Kanunu, Toplu İş Sözleşmesi Grev Lokavt Kanunu, Basın İş Kanunu, İş Mahkemeleri Kanunu, Sendikalar Kanunu gibi kanunlar sayılabilir. Bu kanunlarda boşluk olan durumlarda Borçlar Kanunu’nun hizmet akdine ilişkin maddeleri ile Medeni Kanun, Umumi Hıfsızsıhha Kanunu ve Hafta Tatili gibi genel nitelikteki kanunların ilgili hükümleri uygulama alanı bulabilir.
- Yönetmelikler: İş hukukunu tamamlamak ve ayrıntılı düzenlemeler yapmak amacıyla çıkarılan yönetmelikler, işverenlerin ve çalışanların uymaları gereken kuralları belirler. Yönetmelikler, iş sağlığı ve güvenliği, işçi sağlığı, meslek hastalıkları, çalışma izinleri ve benzeri konuları kapsar. Hukukun uygulanmasında toplu iş sözleşmelerinin teşmili, grev ve lokavt erteleme gibi hususlarda karar alabilme yetkisi Bakanlar Kurulu nezdinde olduğu için KHK’lar da kaynaklar arasında yer almaktadır. Toplu iş sözleşmeleri, iş sözleşmeleri, işyeri iç yönetmelikleri ise özel kaynaklar olarak sayılabilir.
- Mahkeme Kararları: Mahkeme kararları, hukukun yorumlanmasında ve uygulanmasında önemli bir rol oynar. Yargı organları, işçilerin veya işverenlerin haklarını ihlal eden durumları ele alır ve bu durumlarda hukuka uygun kararlar verir. Bu kararlar, benzer durumlarda emsal teşkil eder ve ilerideki benzer davaların çözümünde rehberlik eder.
- İş Sözleşmeleri: İş hukukunda işverenler ve çalışanlar arasında yapılan iş sözleşmeleri önemli bir kaynaktır. İş sözleşmeleri, taraflar arasındaki hak ve yükümlülükleri belirler ve çalışma ilişkisinin temelini oluşturur. İş sözleşmeleri, ücret, çalışma saatleri, izinler, işten çıkarma prosedürleri ve diğer koşulları içerir. İş sözleşmesi türleri sayfamız aracılığıyla ilgili makalemizi inceleyebilirsiniz.
İş ve İşçi hukukunun kaynakları, ülkelere ve hukuk sistemlerine göre farklılık gösterebilir. Her ülkenin iş hukuku, kendi yasalarına, anayasasına ve diğer ilgili belgelere dayanır. İş hukukunun kaynakları, işçilerin haklarını korumak, adil çalışma koşulları sağlamak ve işverenlerin yasalara uygun hareket etmelerini sağlamak amacıyla düzenlenmiştir.
TÜRKİYE’DE İŞ DAVASININ KAPSAMI
İş davalarından bahsederken fesih konusu üzerinde özellikle durmak gerekecektir. Günümüzde sıklıkla gördüğümüz davası türleri, işe iade davaları veya işçilik alacakları ve tazminatlarına ilişkin davalardır. Aynı zamanda işverenin işçiye karşı talep ettiği ihbar tazminatı talepli davalar da yoğun olarak karşımıza çıkmaktadır.
İşbu davalar için dava öncesinde dava şartı olarak iş davalarında arabuluculuk faaliyeti yürütülmek durumundadır. Dava şartı arabuluculuk faaliyeti yürütülmeden dava açılması halinde, dava şartı yokluğundan iş davasının usulden davanın reddedilmesi neticesi ortaya çıkmaktadır. Genel çerçeveden bakıldığında, gerek tarafların haklarını anlaması, gerekse fesih öncesi ve sonrası usulden ve esas yönünden herhangi bir hak veya maddi bir kaybın yaşanmaması adına iş hukuku avukatından destek alınarak ilerlenmesi önem taşımaktadır.
İŞ HUKUKUNDA DAVA TÜRLERİ
İş mevzuatı ve hukuku, iş ilişkilerini ve çalışma koşullarını düzenleyen bir hukuk dalı olduğundan dolayı birçok farklı iş hukuku davası türü bulunmaktadır. İş davaları, işverenlerle çalışanlar arasındaki anlaşmazlıkların çözümüne yönelik açılan davalardır. İş hukuku davalarının bazı önemli türleri şunlardır:
- İşe İade Davaları: İşçilerin haksız veya haksız nedenlerle işten çıkarılmaları durumunda eğer kanunda belirtilen şartlar varsa işçi işe iade davası açabilir. İşverenin yasalara ve iş sözleşmesine uygun olmayan bir şekilde işçiyi işten çıkarması durumunda, işçi işe geri alınmayı talep edebilir.
- İşçilik Alacaklarını Talep Davaları: İşçilerin ücretleri, çalışma saatleri, fazla mesai ücretleri, izin hakları, primler gibi yan haklarla ilgili anlaşmazlıkların çözümü için açılan davalardır. İşverenin ücretleri eksik ödemesi veya yan hakları sağlamaması durumunda, işçi bu haklarını talep etmek için dava açabilir.
- Mobbing (Taciz) Davaları: İş yerinde işverenin veya diğer çalışanların işçiye karşı sürekli olarak haksız davranışlarda bulunması durumunda mobbing davaları açılabilir. İş yerinde mobbinge maruz kalan işçi, bu durumun sona ermesini ve tazminat talep edebilir.
- İş Kazası ve Meslek Hastalığı Davaları: İş kazaları ve meslek hastalıkları sonucunda meydana gelen yaralanma, sakatlık veya ölüm durumlarında işçiler veya aileleri, tazminat talebiyle dava açabilirler. İşverenin iş güvenliği önlemlerini yeterince almadığı veya sağlık ve güvenlik kurallarını ihlal ettiği durumlarda bu tür iş davası ortaya çıkabilir.
- Sendika Davaları: İşçi sendikaları veya işverenlerle sendika arasında yaşanan anlaşmazlıkların çözümü için sendika davaları açılabilir. Sendikaların kurulması, üyelik hakları, toplu iş sözleşmesi müzakereleri gibi konular sendika davalarının konusu olabilir.
- İşe Alma ve İş Sözleşmesinin Feshi Davaları: İşverenin işe alım sürecinde haksız ayrımcılık yapması veya yasalara aykırı bir şekilde işten çıkarma yapması durumunda işçiler bu durumu mahkemeye taşıyabilir.
Bunlar iş davalarının bazı örnekleridir ve daha birçok farklı türde dava bulunabilir. Örneğin, işçi haklarına ilişkin ayrımcılık davaları, çalışma koşullarının düzeltilmesi davaları, işverenin sözleşme ihlali davaları, tazminat davaları gibi diğer davalar da iş hukuku kapsamına girebilir. Bu gibi davalar için, iş hukuku avukatı aracılığıyla ilgili danışmanlık hizmeti alınabilmektedir.
İŞ DAVASI NASIL AÇILIR?
Türkiye’de iş davası nasıl açılır? Sorusunun cevabı için aşağıdaki adımları takip edebilirsiniz:
- Hukuki Danışmanlık Alın: İş davası nasıl açılır sorusunun cevabı her iş ilişkisinin türüne göre değişkenlik gösterecektir. İşçilik hakları ve alacaklarına ilişkin davalarda profesyonel bir hukuki danışmanlık almak önemlidir. İş davalarında tecrübeli bir avukat veya hukuk bürosuyla iletişime geçin ve durumu detaylı bir şekilde açıklayarak danışmanlık alın. Avukatınız, haklarınızı ve güçlü yanlarınızı belirlemenizde size yardımcı olacaktır.
- Kanıtları Toplayın: İş davalarını desteklemek için gereken kanıtları toplamak önemlidir. İşten çıkarılma bildirimleri, iş sözleşmesi, maaş bordroları, yazışmalar, e-postalar, tanıkların ifadeleri gibi belgeleri bir araya getirin. Bu belgeler, davayı desteklemek ve iddialarınızı kanıtlamak için kullanılabilir.
- İşverenle Müzakereler Yapın: İşten çıkarılmanın haksız olduğunu düşünüyorsanız, öncelikle işverenle müzakereler yapmayı deneyebilirsiniz. Hukuki danışmanınızın rehberliğinde, işverenle görüşme talebinde bulunun ve işten çıkarılmanın nedenlerini ve taleplerinizi açık bir şekilde ifade edin. Uygun bir anlaşma sağlanabilirse, mahkemeye gitmeden sorunu çözebilirsiniz.
- İlgili Makamlara Başvurun: Eğer işverenle müzakereler sonuç vermezse veya anlaşma sağlanamazsa, ilgili makamlara başvurarak iş davası açabilirsiniz. Bu genellikle iş mahkemesi veya çalışma ilişkileri komisyonu gibi yetkili bir kurum olacaktır. Başvuru süreci ve gereken belgeler ülkeye ve yasal düzenlemelere göre değişebilir. Hukuki danışmanınız, başvuru süreci hakkında size rehberlik edecektir.
- Davayı İnceleme ve Duruşma: Dava açma sürecinden sonra, mahkeme veya ilgili kurum davayı inceleyecek ve duruşma tarihini belirleyecektir. Bu süreçte, hukuki danışmanınız davayı hazırlamak ve savunmanızı oluşturmak için çalışacaktır. Davada tarafınızı temsil etmek ve hukuki süreci takip etmek için mahkemeye veya ilgili kuruma katılmanız gerekebilir.
- Karar ve İcra Süreci: Mahkeme veya ilgili kurul, başvuruyu inceledikten sonra bir karar verecektir. Karar işçi lehine ise, işverenin belirirli bir tazminat ödemesi veya diğer hükümler içerebilir. Kararın uygulanması için bir icra süreci başlatılabilir. Karar işçi aleyhine ise, hukuki danışmanınızla birlikte kararı değerlendirerek itiraz etme veya temyiz yoluna başvurma seçeneklerini değerlendirebilirsiniz.
- Hukuki Süreci Takip Edin:Dava süreci genellikle zaman alıcı olabilir. Bu süreçte, hukuki danışmanınızla düzenli iletişim halinde olun ve süreci yakından takip edin. Gerektiğinde belge veya bilgi taleplerine hızlı bir şekilde yanıt verin ve duruşma veya toplantılara katılın.
- Alternatif Çözüm Yollarını Değerlendirin: Dava süreci karmaşık ve maliyetli olabilir. Bu nedenle, davanın uzamasını veya maliyetlerin artmasını istemiyorsanız, alternatif çözüm yollarını değerlendirebilirsiniz. Arabuluculuk veya uzlaşma süreci gibi alternatif çözüm yöntemleri, taraflar arasında anlaşmaya varılmasını sağlayabilir.
Her ne kadar İş davası nasıl açılır? Sorusunu kısaca cevaplamış olsak da iş davası açmak karmaşık bir süreçtir. Her ülkenin hukuki düzenlemeler farklılık gösterebilir. Bu nedenle, işverenle müzakerelerden, başvuru sürecine ve hukuki sürecin takibine kadar adımları iş davası avukatı rehberliğinde atmanız önemlidir. İş hukuku avukatı & işçi avukatı, haklarınızı korumak ve en iyi sonucu elde etmek için size yol gösterecektir.
İŞ DAVALARINDA ARABULUCULUK
İş davalarında arabuluculuk, işçi ve işveren arasında çıkan uyuşmazlıkların çözümünde arabuluculuk sürecinin zorunlu hale getirilmesini ifade eder. İş davalarında arabuluculuk, tarafların mahkemeye başvurmadan önce arabulucu tarafından yönlendirildiği bir alternatif çözüm yoludur.
İş davalarında arabuluculuk, birçok ülke hukukunda uygulanan bir mekanizmadır. Temel amacı, işçi ve işveren arasındaki uyuşmazlıkları daha hızlı, daha etkili ve daha uzlaşmacı bir şekilde çözmektir. İş davalarında arabuluculuk uygulanmasının amacı, işçi ve işveren arasında uzlaşma sağlanmasını teşvik etmek, iş mahkemelerindeki yükü azaltmak ve işçi-işveren ilişkilerini korumaktır.
İş davalarında arabuluculuk süreci genellikle aşağıdaki adımlardan oluşur:
- Başvuru: İşçi veya işveren, uyuşmazlığın çözümü için arabulucuya başvurur. Başvuru, yazılı olarak yapılır ve uyuşmazlığın ne olduğu, tarafların talepleri ve arabulucuya başvurma nedeni gibi bilgileri içerir.
- Arabulucu Atanması: Başvurunun ardından iş davalarında arabuluculuk yapması için yetkili bir arabulucu atanır. Arabulucu, tarafsız ve bağımsız bir şekilde taraflar arasında arabuluculuk yapacak olan kişidir. Taraflar, atanmış arabulucuyu kabul ederlerse süreç devam eder.
- Toplantılar: Arabulucu, tarafları bir araya getirerek toplantılar düzenler. Bu toplantılarda taraflar, uyuşmazlığı etraflıca anlatır, taleplerini ve beklentilerini paylaşır. Arabulucu, iletişimi yönetir, tarafları dinler ve çözüm önerileri sunar.
- Uzlaşma Sağlanması: Arabulucu, taraflar arasında uzlaşma sağlamaya çalışır. Taraflar, arabulucunun önerilerini değerlendirir ve mümkün olan en iyi çözümü bulmaya çalışırlar. Uzlaşma sağlandığında, taraflar arasında bir anlaşma metni hazırlanır ve imzalanır.
- Mahkemeye Başvuru: Zorunlu arabuluculuk sürecinde taraflar uzlaşma sağlayamazlarsa, mahkemeye başvurma hakkına sahiptirler. Ancak iş davalarında arabuluculuk süreci tamamlanmadan doğrudan mahkemeye başvuruda bulunmak mümkün değildir. Taraflar, arabuluculuk sürecinin sonuçsuz kalması durumunda ancak mahkemeye başvurabilirler.
İş davalarında arabuluculuk sürecinin işleyişi ve sonuçları ülkeden ülkeye farklılık gösterebilir. Bu sürece ilişkin detaylar, her ülkenin hukuki düzenlemelerine ve yasal düzenlemelerine bağlı olarak değişir. Bu nedenle, bir işçi veya işverenin zorunlu arabuluculuk sürecine tabi olup olmadığını ve nasıl işlediğini öğrenmek için ilgili ülkenin iş hukuku mevzuatına başvurması önemlidir.
İş davalarında arabuluculuk, işçi ve işveren arasındaki uyuşmazlıkların daha hızlı ve etkili bir şekilde çözülmesini hedefleyen bir mekanizmadır. Bu süreç, tarafların uzlaşma yoluna gitmelerini teşvik eder ve mahkemelerin yükünü azaltır. Ancak, her iki tarafın da sürece istekli olması ve işbirliği yapması gerekmektedir. Taraflar, iş davalarında arabuluculuk sürecini etkin bir şekilde kullanarak çözüm bulma ve uzun süreli hukuki mücadelelerden kaçınma imkanına sahiptirler.
İŞ DAVASINDA İŞ HUKUKU AVUKATI İLE ÇALIŞMANIN ÖNEMİ
İş davaları, iş ilişkilerinden kaynaklanan anlaşmazlıkların çözümlenmesini amaçlayan hukuki süreçtir. Bu tür davalar, işveren ve çalışan arasında ortaya çıkan çeşitli ihtilafların mahkeme yoluna taşınmasıyla başlar ve genellikle çalışma hukukuyla ilgili konuları kapsar. İş davalarında, her iki tarafın da haklarını korumak ve adil bir sonuca ulaşmak için bir iş davası avukatının rehberliğini gerektirir. İş davası nasıl açılır ya da açılan bir iş davası nasıl takip edilir tamamen teknik bilgi isteyen bir konudur. İş davalarında avukatla çalışmanın önemini açıklayan bazı anahtar noktalar:
- Hukuki Bilgi ve Tecrübe: İş davaları karmaşık hukuki konular içerir ve çeşitli kanunlar, yönetmelikler ve emsal kararlarla ilişkilidir. İş davası avukatları, bu alanlarda uzmanlaşmışlardır ve hukuki bilgi ve tecrübeleriyle müvekkillerine yol gösterirler.
- Stratejik Danışmanlık: İş davası avukatları, müvekkillerinin durumlarını analiz eder, hukuki güçlü ve zayıf yönleri belirler ve uygun bir strateji geliştirirler. İyi bir avukat, müvekkilinin hedeflerini dikkate alarak davayı en etkili şekilde yönetir ve en iyi sonucu elde etmek için gerekli adımları atar. Avukatın stratejik danışmanlığı, müvekkilin davayı daha iyi anlamasına yardımcı olur ve sürecin daha kontrollü bir şekilde ilerlemesini sağlar.
- Kanuni Hakların Korunması: İş davalarında, her iki tarafın da hukuki haklarının korunması önemlidir. İş davası avukatı, müvekkillerinin haklarını ve çıkarlarını en iyi şekilde temsil eder ve korur. İşçilerin işten çıkarılma, ücret talepleri, haksız rekabet, işyeri ayrımcılığı gibi konularda haklarını savunurken, işverenlerin de iş sözleşmelerinin uygulanması, işyeri politikalarının oluşturulması gibi konularda yasal danışmanlık sağlar. Avukatlar, müvekkillerinin lehine olan kanuni hakların savunulmasını sağlamak için gerekli adımları atarlar.
- Uzlaşma ve Müzakereler: İş davaları sıklıkla uzlaşma veya müzakere yoluyla çözülebilir. İş davası avukatları, müvekkillerinin çıkarlarını gözeterek uzlaşma veya müzakerelerde aktif rol oynarlar. Uzlaşma, mahkeme sürecine başvurmadan taraflar arasında anlaşmaya varılması anlamına gelir. Avukatlar, müvekkilleri adına müzakereleri yönetir, stratejiler geliştirir ve en iyi sonucu elde etmek için çaba sarf eder. Uzlaşma, zaman ve maliyet tasarrufu sağlayabilirken, taraflar arasında daha az düşmanlık ve daha iyi bir ilişki kurulmasına da imkân tanır.
- Hukuki Sürecin Yönetimi: Davalar zaman alıcı ve karmaşık olabilir. Bir iş davası avukatı, müvekkilin iş davası sürecini yönetir ve gereken tüm yasal belgelerin düzenlenmesi, dilekçelerin hazırlanması, mahkeme duruşmalarına katılım gibi süreçleri takip eder. Mahkemede yetkin bir avukatla çalışmak, adil bir savunma ve hakların etkili bir şekilde temsil edilmesini sağlar.
- Kanuni Takip ve Düzeltme: İş davalarında karşı tarafın yasal olarak uygun hareket etmediği durumlar olabilir. İş davası avukatları, bu durumları tespit eder ve müvekkillerine karşı haksızlık yapıldığında yasal takip ve düzeltme süreçlerini başlatır. Avukatların hukuki bilgisi ve deneyimi, haksız uygulamaların tespit edilmesine ve müvekkillerin haklarının korunmasına yardımcı olur.
Sonuç olarak, işçilik anlaşmazlıklarında bir iş hukuku avukatıyla çalışmanın önemi büyüktür. Avukatlar, hukuki bilgi ve tecrübeleriyle müvekkillerine yol gösterir, stratejik danışmanlık sağlar, kanuni hakları korur, uzlaşma ve müzakerelerde aktif rol alır, hukuki süreci yönetir ve gerekli takip ve düzeltme süreçlerini başlatır. İş davaları karmaşık ve hassas olduğundan, bir avukatın profesyonel rehberliği, müvekkillerin en iyi sonuçları elde etmesini sağlar ve adalete erişimlerini destekler.